Over HORA

HORA (Hoger Onderwijs Referentie Architectuur) is een verzameling van instrumenten voor het inrichten van de organisatie en informatiehuishouding van Nederlandse instellingen voor Hoger Onderwijs.

Doel en doelgroep

De complexiteit van de informatievoorziening van instellingen voor hoger onderwijs neemt toe door toenemende instellingsoverstijgende samenwerking, aandacht voor valorisatie, internationalisering en digitalisering van processen. Daarnaast leiden technologische ontwikkelingen zoals cloud computing en mobiele apparatuur tot nieuwe risico’s die expliciet moeten worden beheerst. Tegelijkertijd heeft de overheid een toenemende behoefte aan verantwoording door instellingen en stelt ze hogere eisen aan de kwaliteit van informatieverwerking. Architectuur is een instrument dat instellingen helpt bij het beheersen van risico’s in de informatievoorziening en het creëren van de noodzakelijke samenhang en kwaliteit. Het beschrijft de inrichting van organisaties in kaders en modellen. Dat geeft inzichten die gebruikt kunnen worden om de organisatie te verbeteren.

De HORA is een referentie-architectuur; een generieke architectuur die van toepassing is op meerdere organisaties (Referentie 10). Referentie-architecturen dragen bij aan versnelling en kwaliteitsverhoging van architecturen van organisaties. De HORA is specifiek voor de hoger onderwijssector en sluit aan bij de i-Strategie voor hoger onderwijs en onderzoek. Ze beschrijft een HO-instelling op een niveau waarop het onafhankelijk is van instellingsspecifieke keuzes. Ze kan door HO-instellingen gebruikt worden als spiegel voor de eigen organisatie-inrichting en informatiehuishouding. De focus van de HORA ligt op informatievoorziening; het geheel van mensen, middelen en maatregelen gericht op de informatiebehoefte van die organisatie. De HORA geeft richting maar de instellingen kunnen zelf bepalen hoe ze deze richting vertalen in een eigen inrichting.

De HORA is primair ontwikkeld voor enterprise- en informatie-architecten en andere mensen die zich richten op de inrichting van de informatievoorziening zoals informatiemanagers, solution-architecten, functioneel en technisch ontwerpers en functioneel beheerders. De toepassing is echter ook breder; het kan ook ondersteuning bieden bij organisatievraagstukken, los van informatievoorziening. Dat betekent dat de HORA (voor een deel) ook bedoeld is voor beleidsmedewerkers, adviseurs en anderen die zich bezig houden met organisatie- en procesveranderingen.

Structuur

De HORA bestaat uit drie delen:

  • Deel 1 – Architectuurvisie geeft een perspectief op de toekomst door een vertaling te maken van relevante ontwikkelingen en ambities die zijn beschreven in de i-Strategie. Het maakt concreter wat de impact hiervan is op de inrichting van de informatievoorziening van instellingen en gebruikt daarbij (onderdelen van) de referentiemodellen. Het beschrijft een aantal leidende principes en besteedt aandacht aan een aantal specifieke veranderthema’s.
  • Deel 2 – Referentiemodellen biedt een verzameling generieke en relatief stabiele modellen die vooral vanuit business- en informatieperspectief beschrijven wat een hoger onderwijsinstelling doet en heeft. Het creëert een gemeenschappelijke taal die de communicatie kan verbeteren, zowel binnen de sector als binnen een instelling. De toepassingsmogelijkheden zijn heel breed.
  • Deel 3 – Implementatiehulpmiddelen biedt ondersteuning bij de implementatie van de referentie-architectuur. Het beschrijft ondermeer hoe de architectuurfunctie kan worden ingericht en hoe de modellen in de HORA kunnen worden gebruikt voor gegevensbeheer en applicatie-integratie.

Deze drie documenten en de daarbij behorende modellen zijn opgenomen in deze wiki waarin ook meer gedetailleerde informatie te vinden is. Het beschrijft met name de referentiemodellen en daarbij behorende modelelementen in meer detail. Doordat het een semantische wiki is wordt de samenhang van elementen getoond, waardoor duidelijk is hoe bedrijfsfuncties, bedrijfsprocessen, bedrijfsobjecten en applicaties aan elkaar gerelateerd zijn.

Ontstaan van de HORA

Deze referentie-architectuur is in 2012/2013 opgesteld in het kader van het project ‘Regie in de Cloud’. In dit project hebben bestuurders, CIO’s, directeuren ICT, onderwijs en onderzoek, informatiemanagers en informatiearchitecten van hogescholen, universiteiten, kennisinstituten en SURF strategische uitdagingen geformuleerd en kansen geïdentificeerd voor het optimaliseren van hun informatievoorziening en het daarbij gemeenschappelijk benutten van de mogelijkheden van de cloud. Dit heeft naast de HORA geresulteerd in een i-Strategie waarin de gezamenlijke ambities zijn verwoord.

HORA 1.0 is tot stand gekomen in de toenmalige werkgroep architectuur. In de vorm van werksessies zijn discussies gevoerd met informatie-architecten van een twintigtal universiteiten en hogescholen. De resultaten van deze discussies zijn vastgelegd, verrijkt en gevalideerd met een bredere groep. De referentiemodellen zijn gebaseerd op bestaande modellen van instellingen en andere generieke referentiemodellen zoals Triple A (Referentie 13), SURF IABB en de generieke IT-referentie-architectuur (Referentie 11).

Beheer van de HORA

Het beheer van de HORA is belegd bij het architectenberaad HO. Naast het beheer van de HORA houdt dit architectenberaad zich onder meer bezig met kennisuitwisseling, het ondersteunen van instellingen bij het werken onder architectuur en het implementeren van de HORA, het integreren van andere gerelateerde kennisbronnen aan de HORA en het gevraagd en ongevraagd adviseren van de CSC-beraden.

De HORA wordt continue doorontwikkeld aan de hand van feedback van de gebruikers. Sinds het uitkomen van HORA 1.0 in oktober 2013 zijn enkele kleine updates uitgebracht en verwerkt in de wiki. In oktober 2018 heeft het architectenberaad HO als ‘major update’ de HORA 2.0 uitgebracht. In deze versie zijn onder meer nieuwe architectuurconcepten opgenomen (zoals de applicatiefunctie) en zijn meer details opgenomen. In september 2019 is een inhoudelijke update uitgebracht van het domein Onderzoek (HORA 2.1). In deze versie zijn de resultaten uit het project Architectuur en Onderzoek opgenomen. Het doel van het project is geweest synergie te realiseren tussen drie architectuurinitiatieven met een focus op het domein Onderzoek. In het project namen vertegenwoordigers deel van het Architectenberaad HO (HORA), het Landelijk Coördinatiepunt Research Data Management (LCRDM) en het programma Data4Lifesciences. Met de opname van de projectresultaten in HORA geeft het Architectenberaad HO invulling aan de aanbeveling van de projectwerkgroep om de projectresultaten in HORA te borgen en te beheren.

Vanaf HORA 2.0 is ook het onderliggende metamodel (alias kennismodel) beschreven. De wijzigingen ten opzichte van eerdere versies zijn vastgelegd in de release notes. Om terug te kunnen kijken is de wiki van HORA 1.0 voorlopig nog te raadplegen.

Voor het geven van ideeën voor de inzet van de HORA verzamelt en deelt het HORA beheer best practices, deze zijn te vinden op de google drive map: HORA best practices. Materiaal om toe te voegen aan deze map kan gestuurd worden naar hora@surf.nl.

Het architectenberaad vraagt opmerkingen/aanvullingen/aanmerkingen/best-practices etc. met motivatie te sturen naar hora@surf.nl, zodat wij de HORA kunnen blijven verbeteren en up to date kunnen houden.